Đà Nẵng: Lưu giữ giá trị làng nghề truyền thống đá mỹ nghệ Non Nước

Bảo tàng ký ức điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước - Ngũ Hành Sơn toạ lạc dưới chân núi Thủy Sơn (dọc tuyến đường Trường Sa, P. Hòa Hải, Q. Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng). Đây là bảo tàng tư nhân nhằm lưu giữ những giá trị của Làng nghề thủ công truyền thống có bề dày hơn 400 năm lịch sử. Những nghệ nhân tài hoa đã thổi hồn vào đá, vật liệu vốn dĩ thô cứng, bỗng khoác lên mình một sức sống mềm mại quyến rũ, góp phần đưa tinh hoa của làng nghề nói riêng và Ngũ Hành Sơn nói chung vươn tầm thế giới.

Có thể bất kỳ ai trong chúng ta đều đã từng cầm trên tay những bức tượng đá trưng bày hay những món trang sức được hoàn thiện tỉ mỉ. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, trong suốt quá trình hình thành và phát triển, nghề điêu khắc đá mỹ nghệ đã có những bước chuyển mình để đạt đến trình độ hiện nay.

Toạ lạc tại thửa số 1 (dọc tuyến đường Trường Sa, P. Hòa Hải, Q. Ngũ Hành Sơn) dưới chân ngọn núi Thủy Sơn, khu vực phía Đông của khu du lịch Ngũ Hành Sơn, Bảo tàng Ký ức điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước - Ngũ Hành Sơn mang trong mình một nét kiến trúc hoài cổ, mộc mạc với sứ mệnh gìn giữ những giá trị lao động khi xưa của làng nghề điêu khắc đá mỹ nghệ.

Tái hiện chế tạo dụng cụ để chế tác

Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những dấu tích thời gian của làng thủ công, mà còn được khám phá quy trình sơ khai - nhưng không thiếu phần độc đáo - để tạo ra một sản phẩm đá thuở ban đầu. Khách tham quan sẽ được hoà mình vào dòng chảy lịch sử, đến với làng Quán Khái, ngày nay là phường Hoà Hải, nơi sản sinh ra nghề điêu khắc đá mỹ nghệ cùng những bậc tiền nhân như cụ Huỳnh Bá Quát, người đã đi những bước đầu tiên trong việc khắc chữ lên bia đá, mở đường cho việc hình thành làng nghề sau này.

Ông Lê Văn Hòa - Chủ đầu tư Bảo tàng Ký ức điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước-Ngũ Hành Sơn chia sẻ: "Tôi có duyên với nghề điêu khắc đá từ rất sớm. Lúc đó năm 1990, tôi khoảng hơn 13 tuổi được anh trai cho một bức tượng di lặc nhỏ, tôi rất thích và đặt bức tượng trên bàn học để hằng ngày được ngắm nhìn. Một thời gian sau, tôi xin ba mẹ cho đi học nghề điêu khắc đá nhưng không được đồng ý. Mãi một thời gian sau, sự quyết tâm, kiên trì theo đuổi niềm đam mê của tôi cũng thuyết phục được ba mẹ cho tôi theo học nghề điêu khắc đá''.

Không gian trưng bày các sản phẩm điêu khắc đá với phương pháp thủ công truyền thống

“Ba mẹ gởi tôi theo học nghệ nhân ưu tú Nguyễn Sang. Thời gian học nghề và làm nghề tại Làng Non nước cũng gần 10 năm (1991-2001). Vì một nhân duyên khác tôi quyết định chuyển nghề nhưng niềm đam mê, sự yêu mến môn nghệ thuật này vẫn theo tôi. Qua thời gian phương thức chế tác cũ với các phương pháp điêu khắc thủ công dường như đã đi vào quên lãng. Và đó chính là trăn trở thôi thúc tôi hơn 10 năm nay theo đuổi đến cùng ước nguyện thành lập một bảo tàng lưu giữ ký ức của nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước - Ngũ Hành Sơn.

Ngày qua ngày, tôi tìm kiếm những tư liệu, sản phẩm chế tác đá của ngày xưa để góp nhặt và kể lại câu chuyện thăng trầm của làng nghề hơn 400 năm tuổi. Những ký ức đẹp đẽ về làng nghề lưu lại cho thế hệ mai sau là niềm kiêu hãnh và động lực để tiếp nối truyền thống của cha ông và đóng góp vào sự đa dạng của ngành du lịch địa phương ”, ông Hoà trải lòng.

Không gian trưng bày các sản phẩm điêu khắc đá với phương pháp thủ công truyền thống

Trong không gian rộng hơn 700m2, Bảo tàng ký ức điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước-Ngũ Hành Sơn là nơi giới thiệu tổng thể về Làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước, nơi tôn vinh những tiền bối đã có công đóng góp vào sự phát triển của làng nghề, giữ gìn và phát triển văn hóa vật thể và phi vật thể tại Danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Bước vào Bảo tàng, những dụng cụ chế tác thô sơ, phải kể đến như mũi xó, mũi bạt, mũi ve, mũi ngô, hay búa, dùi cui được trưng bày, cùng những sản phẩm đá mỹ nghệ theo chiều dài thời gian, sẽ giúp chúng ta mường tượng ngay được bức tranh toàn cảnh về làng nghề. Đây chính là những di vật đã để lại những dấu ấn đậm nét về văn hóa, tinh thần của đời sống con người vào những thế kỷ trước.

Đóng góp vào những điều đó, không thể không kể đến tên tuổi của các nghệ nhân nổi tiếng như Nguyễn Sang, Lê Bền, Nguyễn Long Bửu, Nguyễn Việt Minh, Nguyễn Hùng,… - những người đã đi qua năm tháng thăng trầm của cuộc đời, gắn liền với những tượng đá để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật sắc nét, tài hoa.

Mỗi sản phẩm, hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng ký ức điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước-Ngũ Hành Sơn là minh chứng cho sự cộng hưởng của khối óc, bàn tay nghệ nhân và vật liệu mà tạo hoá đã ban tặng cho vùng đất này, tạo nên một nét đặc trưng riêng, độc đáo, mang hồn cốt của Ngũ Hành, của Non Nước.

Như Ý

Cổng TTĐT thành phố Đà Nẵng - danang.gov.vn - Đăng ngày 25/4/2023