Nghề thủ công truyền thống Hà Nội: Sáng tạo để phát triển

Ngày 7/4, tại Trung tâm giao lưu văn hóa phố cổ, 50 Đào Duy Từ, Hà Nội, UBND quận Hoàn Kiếm phối hợp Hội Di sản văn hóa Việt Nam tổ chức Tọa đàm “Nghề thủ công truyền thống Hà Nội - Sáng tạo để phát triển”. Tọa đàm hướng tới kỷ niệm 25 năm danh hiệu “Hà Nội - Thành phố Vì hòa bình” (UN) và thực hiện sứ mệnh xây dựng thành phố sáng tạo ở lĩnh vực thiết kế (UNESCO).

Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long phát biểu

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long nhấn mạnh: Đề án Phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô đã coi phát triển ngành thủ công mỹ nghệ - làng nghề truyền thống trở thành ngành “công nghiệp sáng tạo” có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố. Các chuyên gia đánh giá, nghề thủ công truyền thống Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để được kỳ vọng là một ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa khác phát triển. Tuy nhiên theo ông Long, trong thời gian qua, các nghề thủ công truyền thống đang đứng trước rất nhiều thách thức như: Sự cạnh tranh với các sản phẩm công nghiệp, các sản phẩm nhập khẩu từ nước ngoài có giá thành thấp, thiếu nguồn nhân lực kế thừa ở các làng nghề, vấn đề nguyên liệu, sản phẩm, giá thành cao, marketing và thị trường tiêu thụ hạn chế,... Phố nghề, nghề trên phố cổ, kinh doanh và sản phẩm du lịch của quận Hoàn Kiếm không đứng ngoài các vấn đề đó.

Ông Phạm Tuấn Long cho biết, để thúc đẩy phát triển kinh tế đô thị, khôi phục hoạt động của các phố nghề, phố chuyên doanh trong khu phố cổ Hà Nội (phố Hàng), tiềm năng của làng nghề truyền thống trong và xung quanh Hà Nội thì cần phải phát huy nội hàm giá trị của những sản phẩm truyền thống và thiết kế sáng tạo để đổi mới và phát triển. Nghề thủ công truyền thống đang cần sự kết nối và tiếp sức của các nhà thiết kế, các nhà đầu tư và đội ngũ doanh nhân để mỗi sản phẩm thủ công truyền thống mang trong mình thông điệp di sản có tính đại diện của từng địa phương và khu vực. Thông qua mỗi sản phẩm thủ công, chúng ta có thể thấy được dấu ấn của môi trường tự nhiên và xã hội hòa cùng trí tuệ và tâm hồn của người thợ, rộng hơn là sự sáng tạo của cả cộng đồng. Nghề thủ công truyền thống và các sản phẩm của nó trở thành một kênh lưu giữ ký ức là sứ giả cho hoạt động giao lưu văn hóa. Ông Long cho rằng vấn đề đặt ra là làm sao để các sản phẩm thủ công trở thành món quà lưu niệm được du khách ưa chuộng; sáng tạo sản phẩm mới dựa trên giá trị cốt lõi truyền thống. Giới thiệu sản phẩm, xúc tiến thương mại, tìm nguồn nguyên liệu thích ứng, thiết kế mẫu mã sản phẩm, bao bì, nhãn mác đảm bảo kỹ, mỹ thuật, bắt mắt, đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng trong nước và quốc tế phải chăng là một giải pháp căn cốt?. Để tháo gỡ được các vướng mắc mà nghề thủ công truyền thống đang gặp phải cần có những bước đi cụ thể, cần có phương pháp đúng, phù hợp.

Toàn cảnh Tọa đàm.

Tại Tọa đàm, các đại biểu tham dự đã đề cập đến nghề thủ công truyền thống - nguồn tài nguyên của quận Hoàn Kiếm. Theo Phó Trưởng phòng kinh tế quận Hoàn Kiếm Đoàn Văn Cường cho biết, Hoàn Kiếm là quận nằm ở vị trí trung tâm của Kinh thành Thăng Long xưa và Thủ đô Hà Nội ngày nay. Trong những năm qua, Quận Hoàn Kiếm đã tập trung nguồn lực cho công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản tại một số tuyến phố cổ đặc trưng như đình Kim Ngân - 42 hàng Bạc, 51 hàng Bạc, trùng tu mặt đường tuyến phố Đông Nam dược Lãn Ông, đình Tú Thị - 2A Yên Thái. Bên cạnh việc bảo tồn, trùng tu các di tích, quận Hoàn Kiếm còn đẩy mạnh các hoạt động bảo tồn và phát huy các giá trị phi vật thể, giải quyết hợp lý, hài hòa giữa bảo tồn các di tích lịch sử văn hóa phục vụ cho giáo dục truyền thống, phát triển văn hóa, quảng bá phát triển du lịch. “Khu phố cổ Hà Nội là di tích lịch sử quốc gia, vì vậy việc bảo tồn giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể gắn liền với nơi đây là việc làm vô cùng quan trọng và cần thiết. Trong đó, việc duy trì và phát triển các nghề truyền thống trong khu phố cổ Hà Nội vừa là nhiệm vụ, vừa là cơ hội của người dân và tất cả các cơ quan hữu quan”, ông Cường chia sẻ.

Trong khuôn khổ của Tọa đàm, các đại biểu tham dự cũng đã đề cập đến những tồn tại, những hạn chế trong việc bảo tồn, khai thác, phát huy giá trị của nghề thủ công truyền thống ở phố cổ trong phát triển văn hóa cũng như kết nối với du lịch. Đồng thời, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu, các nghệ nhân và thợ thủ công, các tổ chức, cá nhân làm việc trong lĩnh vực bảo tồn và sáng tạo đã đóng góp những ý kiến về vai trò của thiết kế và sáng tạo phát triển công nghiệp văn hóa dựa trên vốn di sản; các cách thức để kết nối, liên kết giữa các bên liên quan trong quá trình sáng tạo sản phẩm cùng với các kiến giải từ lĩnh vực truyền thông và marketing đặc biệt là nguồn nhân lực cho phát triển bền vững.

Cũng trong khuôn khổ Tọa đàm đã diễn ra triển lãm “Dòng tranh dân gian Hàng Trống” giới thiệu tinh hoa của dòng tranh dân gian và các sáng tạo mới từ tranh dân gian của các nghệ sĩ đương đại. Triển lãm giới thiệu 23 bức tranh Hàng Trống với các chủ đề tranh thờ và tranh trang trí của nghệ nhân Lê Đình Nghiên do nhà sưu tầm Nguyễn Quang Trung cung cấp, cùng 23 tác phẩm của các họa sĩ trẻ lấy cảm hứng từ tranh dân gian Hàng Trống trên nhiều chất liệu khác nhau qua không gian sắp đặt của họa sĩ Nguyễn Thế Sơn. Triển lãm sẽ kéo dài đến hết ngày 16/4/2023.

Tuấn Sơn