Vào thế kỷ 15, vua Lê Thánh Tông trong một lần vi hành đã dừng lại trên đỉnh đèo ngắm cảnh làm thơ. Ngạc nhiên trước cảnh đẹp và sự hùng vĩ của trời mây nơi đây, nhà Vua đã đặt cho Hải Vân tên gọi “Đệ nhất hùng quan”.

Cảnh quan tươi đẹp đến ngỡ ngàng

Làng chài cổ Nam Ô có rừng Cu Đê nằm trên hòn Phụng (còn gọi là núi Cu Đê). Từ trên cao nhìn xuống, khu rừng giống như một con chim lớn tung cánh trên bãi cát vàng, đang nhoài mình ra biển. Khu vực Nam Ô có nhiều cảnh quan đẹp và nhiều di tích văn hóa lịch sử. Trước hết mời bạn đi thăm bãi biển Nam Ô.

Nơi có độ dốc vừa phải nằm ven theo chân núi với “biển xanh ngát một màu thênh thang”. Theo người địa phương, tên gọi Nam Ô có nghĩa là ở phía Nam của châu Ô xưa. Bãi tắm Nam Ô có từ những năm đầu thập kỷ 60. Ban đầu, chủ yếu thỏa mãn nhu cầu tắm biển của người dân địa phương. Càng về sau, bãi biển càng đông dần do bãi biển hiền hoà và đẹp.

Du khách check in bãi rêu Nam Ô đẹp ngỡ ngàng

Từ bãi tắm Nam Ô, bạn có thể dùng thuyền ngược về hướng Tây theo cửa sông Cu Đê, qua cây cầu xe lửa làm thời Pháp thuộc  bắt ngang qua sông trông rất hoành tráng với không gian bao la rộng mở về phía Tây.

Phía tả ngạn, những hàng dừa xanh rủ bóng ven sông, những dàn lưới, thuyền thúng là đà trên mặt nước sông màu xanh lơ của da trời và mây trắng bay ngập ngừng lang thang trôi dưới nước. Xa xa, dãy Trường Sơn xa mờ tít tắp trong màu lam sương khói… hoặc bạn xem cư dân cào nghêu trên bãi biển và chuyện trò cùng họ.

Cảnh đẹp trên sông Cu Đê (đoạn trên cầu Nam Ô)

Làng chài nhỏ đánh cá Nam Ô

Về phía Bắc không xa, có làng Vân nằm bên một eo biển tuyệt đẹp trông ra vịnh Đà Nẵng, với một bên là “mây bay đỉnh núi” và một bên là “biển xanh sóng vỗ”. Nơi đây, trong tương lai được đầu tư, xây dựng trở thành một khu du lịch nghỉ mát cao cấp, phát triển các loại hình du lịch sinh thái dựa trên thế núi và biển. Bạn có dịp qua đây vào mùa xuân, bạn sẽ ngắm bãi rêu đẹp mê hồn, không bút mực nào tả nổi hay mục kích trên sông Cu Đê tổ chức giải đua thuyền truyền thống do những cư dân “sông nước” trong vùng đua tài, biểu diễn rộn ràng bên tiếng “trống giục, người reo”…

Hàng dừa rũ bóng ven sông

Cầu xe lửa Nam Ô

Đặc sản Nam Ô dễ nơi mô có được!

Khu vực hai bên bờ sông, có nhiều quán bán đặc sản gọi là: Gỏi cá Nam Ô. Nhờ có loại cá trích dồi dào cũng như rau rừng hái về từ núi Hải Vân khi còn sớm tinh sương tạo nên món ngon đặc sản gỏi cá Nam Ô mà chẳng nơi nào có được. Thịt cá ngọt, mát, nước chấm đậm bùi, vị riềng ớt cay thơm hòa quyện với các loại lá “hương rừng cỏ nội” tăng thêm độ khoái khẩu của món “đặc sản Nam Ô”. Bạn có thể mua các loại hải sản tươi rói còn đang quẫy để chế biến các món ăn hấp dẫn tuyệt vời của những ngư dân làng chài mang bán giá rẻ bất ngờ. Ngoài ra, bạn còn tham quan, tìm hiểu làng nghề làm nước mắm Nam Ô thơm ngon nổi tiếng trong nước và mua vài chai để làm quà. Vừa qua, “Nghề làm nước mắm Nam Ô” được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Món đặc sản gỏi cá Nam Ô ngon trứ danh đã từng níu chân bao du khách

Bề dày văn hóa - lịch sử khu vực Nam Ô

Theo tài liệu của nhà nghiên cứu “Quảng Nam học” Nguyễn Văn Xuân, vùng đất Nam Ô (nơi cuối sông Cu Đê) chính là nơi ghi dấu ấn bước chân “hành phương Nam” của cha ông ta ngày xưa hằn in vó ngựa  dọc triền sông Cu Đê ra bến Nam Ô. Ngày ấy từ Bắc vào Nam vốn có đến hai con đèo qua Hải Vân. Đường đèo hiện nay gọi là Hải Vân Hạ đạo và một Hải Vân Thượng đạo khác băng qua xứ U Bò, xuống Quán Sảng thuộc khu vực Bàu Bàng, Trường Định bấy giờ (thượng nguồn sông Cu Đê).

Du khách nước ngoài dừng chân vãn cảnh sông nước Nam Ô

Đua ghe truyền thống trên sông Cu đê

Hiện nay, trong làng đánh cá Nam Ô có ngôi mộ thật to, các cụ già làng luôn truyền cho lớp hậu sinh biết rằng: “Chính là mộ của một vị tướng vào Nam Ô năm 1306 trong việc phụng chỉ vua Trần Anh Tông gả công chúa Huyền Trân cho vua Chiêm Thành là Chế Mân để mở rộng biên giới Đại Việt đến sông Thu Bồn”. Lại có thêm một thông tin khác:”Ngôi mộ lớn đó chính là mộ của một vị tướng theo Trần Khắc Chung vào Nam cứu Công chúa Huyền Trân năm 1307”. Cạnh ngôi mộ, có ngôi miếu hoang tàn đổ nát mà nét kiến trúc còn lại vẫn mang dáng dấp hài hòa, cổ kính.

Đình làng Xuân Dương, nơi ghi dấu văn hóa, lịch sữ, tâm linh của vùng đất Nam Ô

Lăng thờ cá Ông được xây dựng từ 300 năm trước và trong đó còn lưu giữ hàng chục chiếc hũ sành lớn nhỏ chứa  hài cốt cá Ông; Ngôi đình Xuân Dương cổ kính với tuồng gỗ được chạm trổ các hoa văn hoạ tiết cổ xưa; Dấu vết của một ngôi tháp Chăm cổ với những viên gạch vồ to khổ cùng một số giếng nước hình vuông xây bằng đá, nước quanh năm trong vắt, mát và ngọt nhất làng. Qua đó, Nam Ô đã có dấu tích của người Chăm xưa.

Nam Ô - nơi du lịch “văn hóa - lịch sử, ẩm thực…” độc đáo

Nói về hướng phát triển làng biển Nam Ô, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Đà Nẵng Huỳnh Văn Hùng nhận định: “Sau khi nghề mắm Nam Ô được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, Sở Văn hóa và Thể thao TP đã phối hợp với UBND quận Liên Chiểu xây dựng xong Đề án xây dựng và phát triển nghề làm mắm Nam Ô. Trong thời gian tới, Sở Văn hóa và Thể thao sẽ phối hợp với Sở Du lịch thành phố  để biến nơi đây thành điểm đến hấp dẫn, kết nối với di tích Hải Vân Quan trở thành tour du lịch văn hóa - lịch sử độc đáo. Trong tháng 10 tới, Sở Văn hóa và Thể thao thành phố cũng sẽ tổ chức lễ hội đua thuyền, kéo co, lắc thúng, các nghi lễ dân gian để tuyên truyền quảng bá nghề mắm Nam Ô tới các du khách…”.

Một trong những nhóm “cào nghêu” nghỉ giải lao trên bãi biển Nam Ô

Trên con đường thiên lý Bắc - Nam, du khách thường dừng chân khu vực cầu Nam Ô để vãn cảnh, chụp hình, thưởng thức trong cái không gian thơ mộng, hữu tình của khu vực làng chài nơi địa đầu Đà Nẵng.

Tiên Sa